Hoe vaak gebeurt het niet dat je in gesprek bent met je partner en je het verloop van het gesprek en de hele avond die er op volgt, al kunt uittekenen. Daar gaan we weer denk je bij jezelf. Je ziet aan het gezicht en de houding van je partner al hoe laat het is. Ook je eigen wel bekende emoties tijdens dit soort gesprekken, voel je in alle heftigheid omhoog komen.
En telkens weer (mooi lied trouwens van Willeke Alberti, maar dit terzijde) neem je je voor om deze keer rustig te blijven, de ander uit te laten praten, geen stem te verheffen, niet weg te kijken en luid te zuchten, te blijven zitten en niet weg te lopen of een andere actie niet te doen die je doorgaans wél zou doen. De onmacht en frustratie maken zich meester van je. Waarom nog langer in deze relatie blijven als het altijd zo moet. Er is gewoon geen fatsoenlijk gesprek te voeren met die ander.
De wanhoop nabij
Inderdaad is het om moedeloos van te worden. Als je niet eens in staat bent een gesprek met elkaar te voeren, dan ben je ver heen met zijn tweeën. En toch is dat niet waar. Een gesprek voeren met je partner over een zaak die er wezenlijk toe doet, is erg moeilijk. Niet tijdens de eerste ontmoeting aan de bar. Nee, dan gaat elk gesprek vanzelf, wat zegt hij of zij dat toch mooi! Zelfs zaken die je eigenlijk anders ziet, ben je nog bereid van alle kanten te beschouwen; je leeft je bovenmatig in. Wat gebeurt er dan tussen dat eerste gesprek en de eerste sessie bij de relatiecoach, waarin je zojuist hebt verteld dat jullie niet meer met elkaar kunnen praten. Ben je dat verleerd ergens onderweg? Kon je eigenlijk tijdens die eerste ontmoeting ook niet praten maar viel het toen nog niet zo op? Heb je geen zin meer om te praten: zit er eigenlijk wel winst in om gesprekken te voeren met die ander? Krijg je ooit wat je nodig hebt? En dan bedoel ik niet dat je altijd je zin krijgt. Denk aan zaken als steun, troost, erkenning, waardering, verbinding en intimiteit.
Mannen en vrouwen die bij mij komen, zijn doorgaans de wanhoop nabij als het gaat om de inschatting van de effectiviteit van hun gesprekken. Dat klinkt ingewikkeld maar ik bedoel dat ze er weinig vertrouwen in hebben dat ze in staat zullen zijn om goede, opbouwende gesprekken te voeren over voor hun wezenlijke thema’s. En toch gaan ze dat weer doen, gaandeweg het traject bij ons. En dat begint eigenlijk heel simpel met het onderkennen van het eigen aandeel in gesprekken. Mensen vergeten dat ze nog steeds diezelfde zijn als tijdens de eerste ontmoeting en dat de inspanning die toen door beiden geleverd werd en als vanzelfsprekend werd ervaren, ook nu nog te leveren is. Intussen is er natuurlijk wel het één en ander gebeurd tussen jullie. Ik hoef niet alles te noemen waar een stel mee te maken krijgt. De gevolgen zijn boosheid, afhaken, twijfel, teleurstelling, gekwetstheid, noem maar op. En dat praat niet makkelijk natuurlijk.
Licht aan het eind van de tunnel?
Toch is een negatieve gespreksdynamiek op elk punt in de relatie te keren. Dat begint met een inventarisatie van die aspecten die gesprekken moeizaam maken. Waar ligt het eigenlijk aan? Ergert de ander je of vind je de verhalen van de ander niet boeiend of ronduit saai? En is dat zijn/haar aard of is het maar aangeleerd gedrag? Je partner kan bijvoorbeeld een opleiding gedaan hebben of een nieuw pad bewandelen waardoor hij/zij naar jouw idee anders is gaan praten. De stijl is anders, de onderwerpen zijn nieuw. Soms stuit zoiets partners tegen de borst; denken ze: wat heeft die opeens! Zeker als je partner het geleerde op jou projecteert en tal van verbeterpunten in jou ontdekt.
Je dient samen zicht te krijgen op de redenen en thema’s die jullie gesprekken ondermijnen. En dat doe je weer in goede gesprekken die je niet meer in staat bent te voeren. Zo wordt het nooit wat. En ik denk dat een stel zichzelf aan de haren uit het moeras zou moeten kunnen trekken om deze destructieve cirkel te doorbreken. Daarbij is verfrissende hulp nodig van een buitenstaander. En een grote deskundigheid om een gesprek bloot te leggen , te benoemen wat er gebeurt, dat inzichtelijk te maken voor beide partners op een heldere en rechtstreekse manier en vervolgens de patronen stuk voor stuk te doorbreken en te vervangen door ander, constructiever repertoire. Niet zoals je een aap op een stokje kunstjes leert. Er komt geen power point bij aan te pas. Het is noeste arbeid van sessie tot sessie. Daarbij is het zaak dat beide partners de intentie uitspreken, al het mogelijke te doen wat in hun eigen bereik ligt, om gesprekken beter te voeren. Zelfreflectie en aanspreekbaarheid zijn onontbeerlijk in dit verband.
De regie terug
Wat levert dit hard werken nu eigenlijk op? Heel simpel: je krijgt de regie over de gesprekken terug. Waar je voordien de gesprekken niet kon keren en avond na avond op hetzelfde afstevende samen, zie je nu duidelijk wat er gebeurt en wat jij daar zelf actief in bijdraagt. Je kunt een gesprek halverwege keren, of tijdelijk parkeren (maar er wel op terug komen) en de onderliggende waarden herkennen die de ander heeft bij bepaalde onderwerpen. Toenemend begrip voor de zienswijze van de ander leidt tot meer sympathie, intimiteit. De spiraal naar beneden waarin je aanvankelijk zat, is een spiraal naar boven geworden bij de eerste keer dat een gesprek aardig loopt. Al duurt dat in het begin slechts tien minuten.
Grip hebben op gesprekken geeft rust en ontspanning. En vanaf het moment dat je doorziet wat je patronen zijn en welk systeem je samen hebt gebouwd in de loop der jaren, kun je onmogelijk meer zeggen dat je het niet ziet. Wat je weet, kun je niet plots niet meer weten. En je gaat het ervaren dat gesprekken leuker en inspirerend worden. Het is het echt waard om aan te gaan; de beloning is groot!.